Iστορίες Γνώσης και Πάθους
Τα υπουργεία Δημόσιας Τάξης όλου του κόσμου προειδοποιούν:
«ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΒΛΑΠΤΕΙ THN ΟΔΗΓΗΣΗ...»
«ΣΟΒΑΡΑ;»
Απαντά ο L.J.K.S. και αντεπιτίθεται
...ισχυριζόμενος ότι η οδήγηση των σημερινών αυτοκινήτων είναι αυτή ακριβώς
που βλάπτει το κάπνισμα και τους καπνιστές.
Υπεύθυνοι, οι κατασκευαστές που υποκύπτουν στις επιταγές της
αντικαπνιστικής εκστρατείας και φτιάχνουν αυτοκίνητα για... άκαπνους,
αφήνοντας «χαρμάνια» τους θεριακλήδες.
Του L.J.K. Setright
Φωτογραφίες: _APXEIO 4T
_«ΕΨΙΛΟΝ»
_TIME-LIFE ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ/ΕΚΔΟΣΕΙΣ K.
ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΝΑΠΟΛΩΝΤΑΣ το ?πολύ μακρινό για μένα? παρελθόν, μπορώ να πω ότι τα 21
χρόνια της ζωής κάποιου είναι ιδεώδης ηλικία για ν? αρχίσει το κάπνισμα.
Είναι η ηλικία στην οποία το αίμα εξακολουθεί να βράζει, ο ενθουσιασμός,
όμως, αρχίζει σιγά-σιγά να μετριάζεται και να εξισορροπείται από τις σωστές
δόσεις ορθολογισμού: η χειραφέτηση από την άγνοια της νεότητας (κατά την
οποία καπνίζει κανείς ό,τι βρει μπροστά του) δεν έχει, ακόμη, δώσει τη θέση
της στην ανελέητη φθορά του χρόνου, που σε κάνει να καπνίζεις οτιδήποτε σου
«πασάρουν».
Αν ο προϋπολογισμός των εξόδων ενός νέου επιβάλλει περιορισμούς ?όπως
συνέβαινε μ? εμένα? τότε η παθιασμένη προσκόλληση στο «ευ καπνίζειν» δίνει
από μόνη της τη λύση: καλύτερα ν? απολαμβάνει κανείς ένα εξαίσιο χαρμάνι,
έστω και μόνο τρεις φορές την ημέρα, παρά να υποφέρει, εισπνέοντας την
«τσίκνα» ολόκληρων πακέτων από «χόρτα» της συμφοράς.
Στα 21 δεν (πρέπει να) ισχύει «το μη χείρον βέλτιστον» και δεν είναι ανάγκη
να συμβιβάζεται κανείς με τίποτα λιγότερο από το τέλειο.
Αν, λοιπόν, δεν μπορείς να καπνίσεις τσιγάρα στοιχειωδώς ποιοτικά, καλύτερα
να κάνεις την ανάγκη φιλότιμο, παίζοντας το? υγιεινιστής.
O υπογράφων, πάντως, «γνωρίστηκε» σ? αυτή την ηλικία με την ουκρανική
εκδοχή της τέχνης του καπνίσματος (Sobranie Black Russian) και βρήκε μια
«φιλήδονη παρτενέρ» για τα νεανικά του χρόνια, αλλά και μία ώριμη σύντροφο
για τα γεράματα του: καπνίζω τα ίδια τσιγάρα εδώ και 44 χρόνια και, αν
κόπτεσθε για την υγεία μου, σας πληροφορώ ότι ποτέ δεν ήμουν καλύτερα!
Εραστής της τελειότητας, είπατε; Αν βλέπατε τι «σοφάριζα» εκείνη την εποχή,
η εικόνα της εκλεκτικής αυθεντίας που έχτιζα επιμελώς μια ζωή θα κατέρρεε
σαν χάρτινος πύργος.
Ήταν ένα... τρίτροχο μικροσκοπικό Μόργκαν, με δύο ταχύτητες και μετάδοση
της κίνησης μέσω καδένας. Το μαραφέτι αυτό προσέφερε με την παρουσία του
και μόνο ένα θέαμα τουλάχιστον ιδιότυπο: τα τρία τέταρτα ενός αυτοκινήτου
έπαιρναν στο? κατόπι έναν δικύλινδρο JAP (βλέπε, όχι Japan, αλλά James A
Prestwich, λονδρέζος κατασκευαστής κινητήρων), σε διάταξη V.
Μη φανταστείτε, ωστόσο, ότι το Μόργκαν Έρο (το δικό μου ήταν μοντέλο 1927)
δεν είχε οδικές αρετές. Απολαυστικό στην οδήγηση, χάριζε στο χειριστή του
άφθονες στιγμές εύκολα ελεγχόμενης πλαγιολίσθησης, έστω και «τρίκυκλης».
Αν ληφθεί υπόψη και η ύπαρξη ανεξάρτητων χειριστηρίων για τον έλεγχο των
φρένων (η ύπαρξη ποδωστηρίου για το πίσω φρένο και χειρόφρενου για τα
εμπρός ήταν διάταξη που χαροποίησε δεόντως τους δικυκλιστές της εποχής)
καταλαβαίνει κανείς ότι οι φιγούρες που μπορούσε εκτελέσει ο τρίτροχος
«ακροβάτης» δε σε άφηναν να πλήξεις.
Στην περίπτωση του Morgan η πρόκληση υπερστροφής με το ποδόφρενο πρόδιδε
συμπεριφορά ελαφρώς σχιζοφρενική, καθότι (αν και με το πόδι) τελικώς δεν
ήταν παρά... «χειροφρενική»...
Το μικρό όχημα διέθετε επίσης και μια σειρά από «βίτσια», τα περισσότερα εκ
των οποίων πρέπει να αποδοθούν στη συνάφειά του
με τις μοτοσικλέτες, ενώ για τα υπόλοιπα υπεύθυνη είναι μια περίεργη
ομοιότητα του με τα παιδικά καροτσάκια εκείνων των καιρών.
H ομοιότητα του Morgan με αυτά τα καταφανώς απολίτιστα «μεταφορικά μέσα»
επεκτεινόταν και στην έλλειψη σταχτοδοχείων. Φαντάζομαι, όμως, ότι ακόμη
και οι στοιχειώδεις ανάγκες ενός καπνιστή ?όπως εγώ? δε θα του επέτρεπαν να
αξιώσει την παρουσία σταχτοδοχείων σ? ένα λιλιπούτειο ανοιχτό διθέσιο που
δεν είχε καν πόρτες και παράθυρα, ενώ λίγο μετά την αγορά του απώλεσε και
το ένα εκ των δύο τμημάτων του σπαστού παρ-μπριζ. Αλλωστε, ακόμη και στις
μικρότερες ταχύτητες, ο αέρας ήταν αρκετός για να παρασύρει τη στάχτη
μακριά.
Για τους καπνίζοντες πίπα δεν υπήρχε φυσικά καμία πρόβλεψη, πράγμα που
ανακάλυψε με φρίκη ο αδερφός μου στην πρώτη μας βόλτα με το Μόργκαν.
Ξεχνώντας ότι η θέση του απείχε ελάχιστα από την επιφάνεια του εδάφους,
επιχείρησε ν? αδειάσει την πίπα του τινάζοντας την στο πλάι. Όταν
ξανατράβηξε το χέρι του «μέσα», κρατούσε μόνο το κοτσάνι,
καθώς το υπόλοιπο της πίπας είχε απομείνει στο οδόστρωμα...
Και για μένα, όμως, τα πράγματα δεν ήσαν καλύτερα, τουλάχιστον μέχρι να
μυηθώ σε ακόμη μία θεμελιώδη αρχή του ζητήματος: Στα ανοιχτά αυτοκίνητα το
τσιγάρο πρέπει απαραίτητα ν? αποτελεί προέκταση μίας όσο το δυνατόν
μακρύτερης πίπας, η οποία θα συγκρατείται ανάμεσα στα χείλη υπό γωνία. Μ?
αυτόν τον τρόπο, ο καπνιστής αφενός καλλιεργεί ένα ελιτίστικο στυλ αφετέρου
κρατά την κάφτρα μακριά από τα «ευγενή» χαρακτηριστικά του προσώπου του...
Περίπου δέκα χρόνια μετά το Μόργκαν, απέκτησα κλειστό αυτοκίνητο και μου
δόθηκε έτσι η ευκαιρία να εντρυφήσω στα μυστικά του καπνίζειν εντός
-επιτέλους- του θαλάμου επιβατών.
Διαπίστωσα τότε ότι οι πίπες που προσαρμόζονται στα τσιγάρα αποτελούν
απαραίτητα αξεσουάρ και στα κλειστά αυτοκίνητα (εκτός αν αυτά μπορούν να
οδηγηθούν με το ένα χέρι, δηλαδή αν διαθέτουν αυτόματο κιβώτιο).
Καθώς τα χέρια σας μετακινούνται πυρετωδώς από το τιμόνι στο μοχλό των
ταχυτήτων κι από κει στα φλας, την κόρνα, το ραδιόφωνο και -αν είστε
άτακτοι- το χειρόφρενο, δεν μπορούν, ασφαλώς, να δίνουν την απαιτούμενη
προσοχή σε μία γόπα που σιγοκαίει. Μία βιαστική αλλαγή ταχύτητας ή μία
απρόσεκτη κίνηση προς το χειριστήριο του ανεμιστήρα αρκούν για να
τσουρουφλίσετε τα χέρια σας, ενώ αν έχετε μόνιμα το τσιγάρο ανάμεσα στα
χείλη σας κινδυνεύετε είτε να καψαλίσετε τα μουστάκια σας, είτε, το
χειρότερο, να «συγκινηθείτε» μέχρι δακρύων... Και μετά να δείτε δάκρυα
-χαράς!- στα μάτια του...φανοποιού.
Από την άποψη αυτή, όσοι καπνίζουν πούρα ή τσιμπούκι βρίσκονται σε ελαφρώς
καλύτερη, αν κι όχι αξιοζήλευτη, θέση. Αποφεύγουν μεν ορισμένες από τις πιο
πάνω παρενέργειες, πλην όμως, αυτό που εισπνέουν ελάχιστη σχέση έχει με την
έντονη απόλαυση που χαρίζει ένα καλό τσιγάρο. Αφήστε που, όταν έρθει η
στιγμή ν? απαλλαγούν από τις στάχτες...«τα βρίσκουν μπαστούνια».
Το αφιλόξενο για τους θεριακλήδες περιβάλλον ενός αυτοκινήτου
υπογραμμίζεται ακόμη περισσότερο από την απροθυμία των
αυτοκινητοβιομηχανιών να ενστερνιστούν τις ανάγκες τους. Πως αλλιώς να
εξηγήσει κανείς τα τασάκια-«υποψίες σταχτοδοχείων»- που προσφέρουν και τις
απίθανες θέσεις όπου τα τοποθετούν. Και τι να πει για τα αξιοθρήνητα
...βύσματα που διαφημίζονται ως αναπτήρες πούρων. Αν οι κατασκευαστές ήταν
ειλικρινείς θα τα ονόμαζαν απλώς αναπτήρες, αλλά αν ήταν όντως ειλικρινείς
πιθανότατα θα επέλεγαν άλλη δουλειά.
H απάτη είναι αναπόσπαστο μέρος της επιχείρησης κολακείας του πελάτη. Μετά
την «αναβάθμιση» της προσωπικότητας του, ο τελευταίος αισθάνεται αρκετά
πλούσιος, ώστε να εκταμιεύσει αβίαστα το ποσό που χρειάζεται για την αγορά
του αυτοκινήτου. Όπως και να ?χει, η ολοκλήρωση της αγοραπωλησίας βρίσκει
τον φτωχό (κυριολεκτικά, πλέον) ιδιοκτήτη ανήμπορο να υιοθετήσει το στυλ
του Κροίσου με το πούρο Αβάνας στο χέρι, οπότε -σκέφτονται πρακτικά οι
κατασκευαστές- τι να το κάνει το μεγάλο και λειτουργικό σταχτοδοχείο...
Ενώ ένα μικρότερο θα μπορούσε κάλλιστα να γεμίσει με σχισμένα χαρτιά και
περιτυλίγματα από τις καραμέλες που καταπίνει λαίμαργα η συνομοταξία των μη
καπνιστών.
Ακόμη και η Ρολς Ρόις, κατά πάσα πιθανότητα η εταιρία με τους πιο πολλούς
πελάτες μεταξύ των καπνιστών πούρων, δείχνει ν? απεμπολεί το κοινό της.
Παλαιότερα οι Ρολς εφοδιάζονταν μ? ένα μεγαλοπρεπέστατο σταχτοδοχείο,
τοποθετημένο μεταξύ οδηγού και συνοδηγού: Ήταν μιά συσκευή με απαστράπτουσα
επιμετάλλωση, μηχανισμό αυτοεκκένωσης και συνδεσμολογία τόσο πολύπλοκη, που
απαιτούσε για την κατασκευή της τη διήμερη εργασία δύο τεχνιτών.
Σήμερα, είναι τόση η πολιτική δύναμη της αντικαπνιστικής εκστρατείας (η
οποία άρχισε από τη διαμάχη που είχε ένας μεγαλοεκδότης με τους Αμερικανούς
βαρόνους του καπνού), που δεν μπορεί κανείς να βρει κανονικό σταχτοδοχείο,
ούτε καν σε μία Ρολς Ρόις.
Υποψιάζομαι, πάντως, ότι όλα αυτά είναι μέρος μιας φριχτής συνωμοσίας που
στήθηκε από την Αντικαπνιστική Ένωση. Εδώ και δεκαετίες, τα παράπονα που
δεχόταν το «Μπρίστολ» για την ανεπάρκεια των αυτοκινήτων, σε ο,τι αφορούσε
το σχετικό με το κάπνισμα εξοπλισμό, λάβαιναν την ίδια στερεότυπη και
ελαφρώς αλαζονική απάντηση: «Ο διευθυντής δεν καπνίζει».
Καθώς, λοιπόν, «ο διευθυντής» φρόντιζε να ελέγχει αυτοπροσώπως κάθε
αυτοκίνητο, κάθε άλλο σχόλιο περίττευε. Ύστερα, πάντως, από
συντονισμένες διαμαρτυρίες, τα πράγματα άλλαξαν και τα νεότερα αυτοκίνητα
διέθεταν τουλάχιστον από ένα τασάκι, τοποθετημένο σε θέση τέτοια που να
μπορεί κανείς να το δει, αλλά και να το φθάσει.
Να το φθάσει, αλλά και να το δει: Τ? ακούτε κύριοι συνοδηγοί, επιβάτες και
λοιποί...αρωγοί του οδηγού; Όταν ο άνθρωπος πίσω από το τιμόνι ζητά
οτιδήποτε, καθήκον σας είναι να το κρατήσετε εμπρός του έτσι, ώστε να
μπορεί να το φθάσει με μιά απλή κίνηση του χεριού του, χωρίς, όμως, να
χρειάζεται να πάρει τα μάτια του από το δρόμο.
Αυτή η απλή αρχή φαίνεται ότι λησμονείται από τους κατασκευαστές πολλών
μικρών αυτοκινήτων, που προσπαθούν να κερδίσουν χώρο, τοποθετώντας
ένα...δείγμα σταχτοδοχείου όσο πιο χαμηλά γίνεται, στην κεντρική κονσόλα.
Και το χειρότερο: Ακριβώς από πάνω σχεδιάζουν -...σοφά- έναν αεραγωγό, για
να διασκορπίζει ...ομοιόμορφα τα υπολείμματα της καύσης του τσιγάρου μέσα
στην καμπίνα.
Στα μεγαλύτερα αυτοκίνητα τα πράγματα αλλάζουν, δυστυχώς, όμως, όχι προς το
καλύτερο. Τα σταχτοδοχεία τοποθετούνται στα πλαίσια των θυρών, με τρόπο που
να καθίσταται αδύνατη η απόρριψη της στάχτης εντός τους, αφού ένα ανοιχτό
παράθυρο ή ένας πλευρικός αεραγωγός σε λειτουργία θα «φροντίσουν», σε
δεδομένο χρόνο, να διαλύσουν το φαιό περιεχόμενο του δοχείου (και, μαζί, τα
νεύρα σας).
Σε μερικά Ρόβερ, μάλιστα, το «ευεργετικό» αυτό αποτέλεσμα θα λάβει χώρα
αμέσως μόλις ανοίξετε το...κουτί της Πανδώρας, καθώς το κάλυμμα αναπηδά
βιαίως, παρασύροντας το τασάκι και ο,τι βρίσκεται μέσα του.
Ίσως, εντέλει, αυτό που χρειάζεται ένας οδηγός-καπνιστής, αν θέλει να
παραμείνει ήρεμος και αξιοπρεπής, να είναι κάτι παρεμφερές με το ναργιλέ:
Ένας μηχανισμός, αποτελούμενος από ένα σταθερό δοχείο κι ένα θάλαμο γεμάτο
με ροδόνερο, ο οποίος, μέσω εύκαμπτων λαστιχένιων σωλήνων θα διοχετεύει τον
καπνό στον τελικό αποδέκτη (σημ. συντ. τι σκέφτηκε ο άνθρωπος!).
O κάθε επιβάτης θα μπορεί να έχει το σωλήνα του και όταν δεν τον
χρησιμοποιεί θα τον τοποθετεί σε σταθερά τοποθετημένα κλιπ.
O οδηγός θα καταφέρνει έτσι να συγκεντρώνει την προσοχή του στο δρόμο, όταν
οι περιστάσεις το επιβάλλουν και μόλις νιώσει και πάλι άνετα θ? αποσπά το
σωλήνα για τα...περαιτέρω.
Το εγχείρημα δε στερείται σχεδιαστικών δυσκολιών: O θάλαμος με το ροδόνερο
θα πρέπει να είναι προσεκτικά κατασκευασμένος, ώστε ν? αποφεύγεται η
υπερχείλιση όταν το όχημα οδηγείται απότομα ή όταν ο δρόμος είναι ανώμαλος.
Δεν νομίζω, πάντως, ότι ο σχεδιασμός του θα είναι πιο επίπονος από την
επινόηση της δεξαμενής σταθερής στάθμης του καρμπιρατέρ. Οι Messrs Carter,
Holley, Solex και Weber, που συνέδεσαν τα ονόματα τους με τη χρυσή εποχή
των καρμπιρατέρ, σίγουρα μπορούν να το βεβαιώσουν.
Αλήθεια, τι πληκτική παρέα...Αμφιβάλλω αν, εκτός από το να «στύβουν» τα
μυαλά τους στην έρευνα, στρίβουν και κανένα τσιγαράκι!_L.J.Κ.